Financiering

Zoals beloofd tijdens de commissiebehandeling van de kadernota 2026 wordt in deze paragraaf extra aandacht geschonken aan het treasurybeleid. De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) vormt het wettelijke kader voor de financiering. De intentie van de wet is het bevorderen van de kredietwaardigheid en transparantie van het financieringsbeleid. Voor de beheersing daarvan is een aantal instrumenten geformuleerd:

• het stellen van een kwantitatieve kasgeldlimiet en renterisiconorm voor de begroting;
• het verplichten van een treasurystatuut, met onder meer het stellen van kwalitatieve en duurzame uitgangspunten voor uitzettingen en rente-instrumenten;
• het verplichten van een verantwoordingsrapportage in de jaarrekening en begroting.

De Treasury houdt zich bezig met alle toekomstige kasstromen en daarmee samenhangende risico's. Deze risico's komen zowel voort uit de financieringsbehoefte als uit de wijzigingen in de bestaande leningenportefeuilles, onder meer door vervroegde aflossingen, herfinanciering, herbeleggingen en renteaanpassingen. Het treasurybeleid is primair gericht op het waarborgen van financiële continuïteit door maatregelen te treffen zodat de organisatie financierbaar blijft. Voor de renterisico's en risico's uit financiële posities treffen we beheersmaatregelen (vermijden, spreiden). We gaan in de uitwerking verder dan de wettelijke kaders. In principe zijn de uitgangspunten als volgt:

• zorgdragen voor voldoende financierbaarheid op korte en lange termijn;
• bewerkstelligen van passende financieringslasten;
• beheersen van wettelijke en feitelijke rente- en of financieringsrisico's;
• risicomijdend uitzetten van gelden en afgeven van garanties;
• zorgdragen voor een effectief, veilig en efficiënt betalingsverkeer;
• actief onderhouden van contacten met marktpartijen om toegang tot de financiële markten open te houden.

Deze uitgangspunten leiden tot het zo nauwkeurig mogelijk toepassen van de matching tussen opgenomen en uitgezette gelden. Dit principe zetten we ook in de komende periode door. Verder maken we actief gebruik van de wettelijke mogelijkheden om passende financieringslasten te bewerkstelligen. Dit resulteert onder meer in het maximaal benutten van de kasgeldlimiet bij financieringsbeslissingen. In geen geval wordt de limiet onnodig overschreden.

Expliciet zijn de doelstellingen gericht op het versterken van de financierings- en vermogenspositie. Door de te betalen rente op de opgenomen leningen terug te dringen, willen we de rentekosten van de totale portefeuille minimaliseren. Hierbij mag de renterisiconorm niet worden overschreden, wordt het gebruik van kortlopende leningen beperkt tot de kasgeldnorm en moet de match tussen opgenomen gelden (o/g) en uitgezette gelden (u/g) niet in gevaar worden gebracht. Overtollige liquide middelen worden uitsluitend uitgezet bij het Ministerie van Financiën of andere gemeenten, waterschappen of provincies, met uitzondering van de provincie Zuid-Holland. Het zogenoemd 'schatkistbankieren' is landelijk voorgeschreven en heeft ten doel risico's voor gemeenten te verminderen.

We hanteren het bestuurlijke uitgangspunt dat terughoudend wordt omgegaan met het aangaan van nieuwe leningen en garantstellingen aan derden. Per geval wordt bezien of en in welke mate deze onontkoombaar zijn om noodzakelijke maatschappelijke doelen te bereiken. Bij het verstrekken van leningen of garantstellingen eisen we maximale zekerheden en/of garanties.

De omvang van kapitaalverstrekkingen en leningen (aan bijvoorbeeld woningcorporaties en verbonden partijen) is van een niveau van € 308 miljoen per eind 2013 gedaald tot € 66 miljoen eind 2024. De garantstellingen zijn gedaald van € 51 miljoen in 2013 tot € 16 miljoen per eind 2024.

In deze begroting gaan we uit van een stijgend rentepercentage voor langlopende leningen. De rentepercentages voor de komende vier jaar zijn gebaseerd op de tarieven van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) per juli 2025 voor op te nemen leningen. Op basis van het voorzichtigheidsprincipe en vanwege risicobeheersing wordt in principe een opslag gehanteerd bovenop de BNG-tarieven. 

 Het blijft zaak de renteontwikkeling in deze roerige tijden nauwlettend in de gaten te houden. De financieringsbehoefte blijft nauwgezet gemonitord worden. Bij de Kadernota 2027 bepalen we daarom opnieuw de actuele stand van zaken.

Op basis van de huidige leningenportefeuille (UG/OG), de maximale financieringsbehoefte en de verwachte renteontwikkeling, ontstaat het volgende beeld van de rente.

Vanaf 2028  is de verwachting dat het batig saldo op de rekening courant omslaat naar een negatief saldo. Vanaf dat moment zal er weer geld (kort of lang) moeten worden aangetrokken wat van invloed is op het saldo van rentekosten en -opbrengsten.

Op advies van de commissie BBV wordt een overzicht opgenomen waarmee we transparant inzicht bieden in de rentelasten en -baten en de wijze van rentetoerekening aan grondexploitaties, projectfinanciering en taakvelden (programma's). De rentetoerekening aan de taakvelden moet worden toegerekend met behulp van een rente-omslagpercentage.

Met de invoering van Wet fido geldt een renterisiconorm. Deze norm stelt dat het bedrag van de vaste schuld waarover de gemeente in enig jaar een renterisico loopt maximaal 20% mag zijn van het begrotingstotaal. Het risico bestaat uit de componenten: netto renteherzieningen en netto aflossingen.

Voor de komende periode houden we rekening met de volgende bedragen:

De prognose voor de kasgeldlimiet 2026 is dat de gemeente geen (kort geld < 1 jaar) geld moet opnemen in 2026 en dus aan de wettelijke norm zal voldoen door de nog aanwezige liquiditeit die boven de €  50 miljoen is.

Naast het renterisico moet ook het kredietrisico van de uitzettingen worden bepaald. De samenstelling van de portefeuille in 2026 van uitgezette gelden (u/g) bestaat voor het grootste deel uit leningen aan ParkerenDelft BV (76%) en lokale woningcorporaties (2,8%). De overige leningen zijn aan de SVN (stimuleringsfonds 19,%) en de sportsector (zie onderstaande overzicht voor alle partijen).

De uitzetting aan de woningcorporaties staat onder garantie van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Aan dit fonds hebben de twee toonaangevende rating-agencies de hoogste typering van kredietwaardigheid toegekend. Tegenover de leningen aan Parkeren Delft BV staat, als zekerheid, het recht van eerste hypotheek op de parkeergarages voor de gemeente.

De gemeente Delft staat voor de verschillende partijen in totaal voor bijna € 27,4 miljoen garant in 2026. Waarbij ParkerenDelft voor € 9,2 miljoen. Zoals in de tabel duidelijk wordt, nemen de bedragen jaarlijks af, en daarmee ook het risico. Als zekerheid tegenover de garanties heeft de gemeente in nagenoeg alle gevallen het recht van eerste hypotheek op onroerende zaken.

De gemeente heeft nog een achtervangverplichting bij de stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw(WSW). Het theoretische geval dat de achtervangers op hun achtervangpositie worden aangesproken, doet zich pas voor als het garantievermogen van het WSW dreigt te dalen onder het garantieniveau. In dat geval zullen renteloze leningen aan het WSW moeten worden verstrekt om het garantievermogen weer aan te vullen. Daarbij geldt een vooraf bepaalde verdeling, namelijk dat het Rijk 50% voor zijn rekening neemt en de overige 50% wordt verdeeld onder de deelnemende gemeenten. Hierbij neemt de 'schade'-gemeente de helft op zich van het gemeentelijk aandeel.

Delft heeft naar verwachting in totaal € 197,4 miljoen aan rentedragende leningen ultimo 2026. De rentedragende schulden bestaan uit (81%) annuïtaire of lineaire leningen. De rest van de leningen is aflossingsvrij. In onderstaand schema wordt de relatie gelegd tussen de schuldpositie van de gemeente en de financieringsbehoefte. De schuld (rentedragende leningen) neemt toe met de financieringsbehoefte. Dit vertaalt zich in een mutatie op de overige schulden, omdat de wijze van financieren afhankelijk is van bijvoorbeeld de ontwikkelingen in de investeringen en de grondopbrengsten. Het beleid is gericht op adequate financieringsvormen. Regelmatig kijken we – binnen de wettelijke kaders – naar de optimale verhouding tussen lang- en kortlopende leningen. Van de genoemde prognoses is nog niet bekend op welke wijze de financiering zal plaatsvinden (lang of kort, deze staat voorlopig opgenomen onder de 'overige schulden'). De aanname bij de prognose van de financieringsbehoefte is dat investeringen worden gerealiseerd met inachtneming van de te verwachten realisatie. De aanvullende behoefte aan (lang) geld prognosticeren we de komende jaren als volgt:

Bovenstaande houdt in dat alle kortlopende (< 1 jaar) uitzettingen en opgenomen gelden worden gesaldeerd. Het saldo gemiddeld per kwartaal (en niet meer dan drie opeenvolgende kwartalen) mag vervolgens niet meer bedragen dan 8,5% van het begrotingstotaal in het betreffende jaar.